O galasach słów kilka

Klauzula informacyjna dot. przetwarzania danych osobowych na podstawie obowiązku prawnego ciążącego na administratorze. Szczegółowe informacje znajdują się w zakładce: Polityka prywatności.

Galasy to patologiczne narośla powstające w wyniku przerostu tkanek roślinnych. Przerost ten spowodowany jest w wielu przypadkach przez owady.


Podział i przynależność galasów w obrębie różnych wyrośli (cecydium) roślinnych jest zróżnicowany w zależności od ujęcia fitopatologów. Niektórzy za galasy uznają tylko struktury powstałe wyniku nakłucia tkanki rośliny przez samicę owada z rodziny galasówkowatych i złożeniu przez nią jaj. Funkcją takich narośli jest ochrona żyjących wewnątrz larw. Większość owadów z rodziny galasówkowatych wybiera na swoje rośliny żywicielskie drzewa liściaste (dęby, buki, topole) i krzewy (dzika róża). Galasy na drzewach tych mają różnorodne kształty i ubarwienie.


Bardzo charakterystyczne galasy powstają na liściach dębów po nakłuciu przez galasówkę dębiankę (Cynips quercusfolii). Na liściach wyrastają okrągłe, mięsiste twory, początkowo w kolorach żółtym i czerwonym, później brązowieją. Łatwo zauważyć galasy latem i jesienią, z których wylęgają się później samice. Z galasów obserwowanych wiosną wylęgają się zarówno samice jak i samce. Szypszyniec różany (Diplolepis rosae) to kolejny gatunek z rodziny owadów galasówkowatych, który składa jaja w pąkach szczytowych roślin, konkretnie dzikiej róży. Galasy pokryte rozwidlonymi wyrostkami, początkowo w kolorze czerwonym i zielonym, później ciemnieją.


Na drzewach iglastych często galasy tworzone są przez mszyce i przypominają wyglądem małe szyszki. Jednym z gatunków mszyc atakującym nasze rodzime drzewa iglaste jest ochojnik świerkowo-modrzewiowy (Adelges laricis). Żeruje na świerkach i na modrzewiach. Na pierwszym żywicielu, którym jest świerk samica składa jaja. Wczesną wiosną w miejscu złożenia przez samicę jaj tworzy się galas, przypominający szyszkę. Wraz z końcem czerwca samice opuszczają świerki i przelatują na modrzewie. Na których bardzo często można spotkać nimfy tego gatunku pokryte woskową wydzieliną. Gatunek ten jest szczególnie niebezpieczny dla modrzewi, jego żerowanie prowadzi do usychania igieł.

Za galasy niektórzy naukowcy i fitopatolodzy uważają również narośla powstałe w wyniku działania bakterii, wirusów i grzybów. Na przykład u wielu gatunków drzew powstają tzw. czarcie miotły, będące gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych i nienormalnie rozwiniętych pędów. Za ich wytwarzanie odpowiedzialne są często grzyby mikroskopijne. Brzoza brodawkowata kojarzona jest z charakterystycznymi czarcimi miotłami wywołanymi przez gatunek grzyba mikroskopijnego - Taphrina betulina. 

Spacerując lasem i/lub we własnym ogrodzie wielokrotnie zastanawiamy się nad znaczeniem różnych i "dziwacznych" kształtów na łodygach, liściach i pniach u roślin. Zachęcamy do sięgania po źródła fitopatologiczne, w których znajdziemy przyczyny takich zjawisk. Świat mikroorganizmów i świat owadów mają wyjątkowe powiązania ze światem roślinnym. Żaden z tych światów niemógłby istnieć oddzielnie.