Paście się pszczółki po rozkosznej łące,
Zbierajcie słodycz z kwiatów wybujałych:
Póki wam służą dni lata gorące,
Póki wam stanie żeru z ziół dojrzałych.
Wasz brzęk rozkoszny nikogo nie nudzi.
Lepiej być z Wami, niźli w pośród ludzi.
Ignacy Krasicki
Od niepamiętnych czasów owady są ludzkimi wrogami i zarazem sprzymierzeńcami. Wiele gatunków owadów to szkodniki, powodujące straty w gospodarce i uprawie roślin oraz zwierząt. Niektóre z nich są bezpośrednimi sprawcami chorób człowieka, a jeszcze inne dokuczają nam we własnych mieszkaniach. Jednakże, większość żyjących na świecie owadów to organizmy mające bardzo ważne funkcje w ekosystemach i pośrednio lub bezpośrednio pozytywnie wpływające na ludzi.
Pszczoły to istotna grupa owadów w zapylaniu roślin kwiatowych. Znaczenie pszczół w przyrodzie jest wielu ludziom doskonale znane. Ta grupa owadów zajmuje również ważne miejsce w życiu człowieka. Każdy z nas wyobraża sobie, jak szczególnie cenna jest praca pszczół w gospodarce, sadownictwie i uprawach. Pszczoły zawsze kojarzone były ze swoim pozytywnym wpływem na życie człowieka, szczególnie, gdy mówimy o pszczole całkowicie udomowionej, czyli pszczole miodnej (Apis mellifera). Pozostałe gatunki z rodziny pszczołowatych (Apidae), na przykład trzmiele (Bombus sp.) już nie mają tak dobrych opinii, a pszczoły samotnice (na przykład: murarka ogrodowa) w ogóle nie są znane. Rodzina pszczołowatych liczy około sześciu tysięcy gatunków. Większość z nich to pszczoły samotne, niektóre są słabo zorganizowane społecznie (trzmiele), a tylko nieliczne tworzą wysoce wyspecjalizowane społeczne kolonie (pszczoła miodna).
Warto zerknąć na rolę pszczół w kulturze i sztuce. Pierwsze wzmianki o pszczołach pochodzą ze starożytności. W cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu (Egipt) uważano, że pszczoły rodziły się z łez słońca (boga Ra), na samym piasku pustyni. W mitologii greckiej utożsamiano pszczoły głównie z kobietami od starogreckiego słowa potnia πότνια, w dosłownym tłumaczeniu „kochanka”. Był to tytuł honorowy bogiń i kobiet. Homer w swym jednym z trzydziestu trzech hymnów skierowanych do bogów, dokładnie w hymnie „do Apollona” wspomina pszczoły, utożsamiając je z niewiastami towarzyszącymi bogu Apollinowi. W mitologii greckiej pszczoła miodna stawiana była na równi z nimfą Mellisą, która potrafiła obchodzić się z miodem, od starogreckiego słowa μέλισσα (mélissa).
W czasach nowożytnych francuski mąż stanu Napoleon Bonaparte wprowadził nowy herb cesarski, przedstawiający w błękitnym polu złotego orła z opuszczonymi skrzydłami, trzymającego w szponach wiązki błyskawic. Całość otaczał płaszcz podbity gronostajem, czerwony, usiany złotymi pszczołami. W heraldyce napoleońskiej pszczoły miały duże znaczenie i były bardzo często wykorzystywane, na przykład w herbie książąt błękitna głowica usiana była złotymi pszczołami. Pszczoły były symbolem pracowitości i nieśmiertelności.
W polskiej kulturze pszczołowate zawsze zajmowały bardzo istotne miejsce. Wielu polskich pisarzy wspomina w swych dziełach o pszczołach, na przykład Henryk Sienkiewicz w powieści „Ogniem i mieczem”. Jednakże, wyjątkowym ukazaniem życia pszczół jest animowana bajka „Pszczółka Maja i jej przygody”. To ekranizacja opowiadań niemieckiego pisarza Waldemara Bonselsa. Zaadaptowana na serial książka miała duże powodzenie na całym świecie. Przeznaczona głównie dla dzieci jest doskonale rozpoznawana również przez osoby dorosłe. Piosenkę czołówki serialu emitowanego w Polsce śpiewał Zbigniew Wodecki.
Doceniając pracowitość i mądrość tych pożytecznych owadów, w Dzień Pszczół (obchodzony 8 sierpnia) spójrzmy na nie z podziwem, jak patrzyli na nie starożytni Egipcjanie, Grecy, pisarze i artyści.
