Ze względu na rosnącą liczbę ludności, zwiększającą się produkcję dóbr konsumpcyjnych oraz coraz szybszy postęp technologiczny, a co za tym idzie, coraz krótszy okres używalności produktów powszechnego użytku, w drastyczny sposób wzrasta ilość wytwarzanych odpadów. Skutkuje to tym, iż odpady stają się coraz poważniejszym problemem w skali światowej.
Statystyczny Polak produkuje obecnie ich około 400 kg rocznie. W tej kwestii nie odbiegamy od ilości odpadów wytwarzanych przez przeciętnego mieszkańca naszego kontynentu.
Gospodarka odpadami jest bardzo złożonym i skomplikowanym zagadnieniem. Dotyka, bowiem niezwykle ważnego problemu. Do podstawowych jej zasad należy:
- zapobieganie powstawaniu odpadów, a także ograniczanie ich ilości oraz negatywnego oddziaływania na środowisko przy wytwarzaniu i użytkowaniu produktów oraz po zakończeniu ich użytkowania;
- zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku, jeżeli nie udało się zapobiec ich powstaniu;
- zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwiania odpadów.
Procesy odzysku jak i unieszkodliwiania odpadów powinny być organizowane w miejscach powstawania odpadów lub jak najbliżej tych miejsc oraz powinny uwzględniać najlepszą dostępną technikę lub technologię.
Doświadczenia krajów najbardziej zaangażowanych w ochronę środowiska wykazują, że najbardziej efektywną strategią w gospodarce odpadami jest minimalizacja wytwarzania odpadów „u źródła”. Pomniejszenie ilości wytwarzanych odpadów przynosi wymierne korzyści ekonomiczne. Podnosi efektywność procesów technologicznych, pobudza rozwój techniki i organizacji w zakładzie, obniża koszty związane z transportem, unieszkodliwianiem i składowaniem odpadów.
Opracowanie i wdrożenie technologii bezodpadowych jest na ogół bardzo trudne. Wiąże się to z koniecznością równoczesnego zastosowania różnych procesów fizycznych, chemicznych, biologicznych, wykraczających poza daną branżę. Opracowanie takiego systemu często wymaga zaangażowania wielu wyspecjalizowanych placówek naukowych oraz biur konstrukcyjnych i technologicznych, a także zaangażowania dość znacznych środków inwestycyjnych, wykraczających poza możliwości jednego przedsiębiorstwa. Wszystko to powoduje, iż technologie bezodpadowe są jeszcze zbyt rzadko stosowane.
Odpady powstają na każdym kroku, we wszystkich dziedzinach gospodarki, a człowiek wytwarza je przez całe swoje życie. Ze względu na miejsce powstawania odpady dzielimy na przemysłowe i komunalne. Odpady przemysłowe powstają w dużej masie i stanowią duże zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego ze względu na toksyczność, palność, wybuchowość i rakotwórczość. Odpady komunalne, z uwagi na rozproszony charakter powstawania na obszarze siedzib ludzkich i wysoki udział substancji organicznej, sprzyjają rozwojowi mikroorganizmów chorobotwórczych oraz szkodników. Są, więc poważnym zagrożeniem sanitarno-epidemiologicznym.
Osobną grupę stanowią odpady z rolnictwa i hodowli. Są one w znacznej części wykorzystywane ponownie, pomimo tego, iż częściowo wymagają unieszkodliwienia ze względu na poważne zagrożenie dla gleb oraz wód gruntowych.
Niezwykle istotnym problemem w Polsce jest również zapewnienie, wynikających ze zobowiązań unijnych, odpowiednich poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych, pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Spowodowane jest to słabo rozwiniętą siecią instalacji i urządzeń do odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Zapewnienie odpowiednich poziomów recyklingu i odzysku niektórych grup odpadów jest niemożliwie do osiągnięcia bez wstępnej segregacji odpadów na poziomie zwykłego obywatela. Niestety wciąż często okazuje się, iż nie każdy zdaje sobie sprawę z tego problemu, nie każdy też wie jak postępować, aby włączyć się i uczestniczyć w systemie selektywnej zbiórki odpadów oraz jak stosować się do zasad jej funkcjonowania. Nie jest to rzecz trudna, jednakże wymaga minimalnego zaangażowania i wyrobienia pewnego nawyku wprowadzonego w codzienne życie. Selektywna zbiórka odpadów umożliwia ograniczenie ilości śmieci, jakie trafiają na składowiska oraz umożliwia odzyskanie surowców wtórnych. Korzyści, jakie płyną ze zbiórki odpadów to czyste miejsca, w których żyjemy, lepszy wizerunek i estetyka naszej okolicy. To również uzyskanie oszczędności finansowych zbierającego odpady i organizatora zbiórki. Musimy mieć na wadze, że aby selektywna zbiórka przyniosła zadowalające efekty konieczne jest poważne podejście do tematu. Takie działanie, obok nieocenionych korzyści ekologicznych, niesie ze sobą bardzo duże oszczędności ekonomiczne. W wyniku dobrze funkcjonującej selektywnej zbiórki odpadów komunalnych żywotność składowiska wydłuża się nawet o 50 - 60%. Jest to wskaźnik bardzo znaczący, biorąc pod uwagę, że koszty budowy nowych składowisk są bardzo wysokie i ciągle rosną. Coraz ważniejszą rolę w tym względzie odgrywa szerzenie świadomości ekologicznej wśród społeczeństwa.
Z jednej strony ciężko jest skłonić ludzi do segregacji odpadów, co wydłużyłoby czas eksploatacji składowiska, a z drugiej bardzo trudne jest przełamanie oporu społeczności lokalnych do budowy nowych składowisk oraz spalarni odpadów. Jest to jeden z najtrudniejszych problemów gospodarki odpadami. Niestety wytwarzamy coraz więcej odpadów, co możemy uznać za cywilizacyjny, uboczny aspekt naszego życia. W związku z tym, musimy rozsądnie uporać się z tym problemem, aby nie degradować środowiska, w którym żyjemy. Odpady przez nas wytwarzane, ich selekcja i zbiórka stały się zagadnieniem globalnym, naszym wspólnym, które wymaga wspólnego działania społeczeństwa.
Kolejnym i bardzo istotnym problemem są dzikie wysypiska śmieci. Niestety nawet tereny chronione ze względu na wysokie walory przyrodnicze, krajobrazowe czy kulturowe, jakimi bez wątpienia są parki krajobrazowe, nie są wolne od tego problemu. Mimo trwającej cały czas walki z procederem wywożenia odpadów do lasu i ciągłej edukacji wszystkich grup wiekowych naszego społeczeństwa, w dalszym ciągu nie udaje się nam wyeliminować tych niewytłumaczalnych dla nas nawyków.
Zbliżający się Dzień Ziemi jest wspaniałą okazją, by podjąć każdy temat dotyczący szeroko rozumianej kondycji konsumpcyjnego społeczeństwa i działań na rzecz poprawy naszego środowiska życia. Pamiętajmy, że warto wykonać choć drobny gest, by żaden złośliwiec nie powiedział, że „znów na gadaniu się skończyło”.
E. Fraszczyńska
Źródło:
https://warszawa.wios.gov.pl/
https://gdos.gov.pl
https://naszesmieci.mos.gov.pl/
